دلایل اصلی خرابی خازن منبع تغذیه
در این بخش موارد مختلفی که می تواند موجب خرابی خازن شود مورد بررسی قرار گرفته است
گرمای بیش از حد
خازن ها به حرارت و گرما حساس هستند و گرم شدن بیش از حد ممکن است موجب خرابی خازن شود. اگر دمای محیطی که دستگاه در آن قرار دارد بیش از حد بالا باشد، یا اگر خازن برای مدت طولانی در معرض ولتاژ یا جریان بالا باشد، ممکن است افزایش حرارت، موجب خرابی خازن شود. همچنین، گرمای بیش از حد می تواند باعث خشک شدن خازن شده و منجر به از دست رفتن ظرفیت خازن و در نهایت خرابی آن شود.
وجود اضافه ولتاژ
همه‌ی خازن ها یک حداکثر ولتاژ قابل تحمل دارند. وجود ولتاژ بیش از مقدار نوشته شده بر روی خازن می تواند باعث خرابی آنها شود. این اضافه ولتاژ می تواند به دلایل مختلفی از جمله: نوسانات برق، برخورد صاعقه یا سایر اختلالات الکتریکی رخ دهد. وقتی که یک خازن، تحت ولتاژ بیش از مقدار مجاز قرار می گیرد، می تواند انرژی خود را به صورت غیرقابل کنترلی تخلیه کند و به سایر اجزای مدار هم آسیب برساند.
استرس و فشار مکانیکی
خازن ها گاها ممکن است به دلیل استرس و یا فشار مکانیکی مثل لرزش یا ضربه از کار بیفتند. فشارهای مکانیکی می تواند باعث ترک خوردن یا آسیب به خازن شود که می تواند منجر به از دست دادن ظرفیت خازن یا اتصال کوتاه دو سر آن شود. این لرزش و یا ضربه ممکن است در حین حمل و نقل یا جابجایی یا به دلیل عملکرد عادی دستگاه رخ دهد. معمولا برای خازن های حساس، از چسب سیلیکون به منظور جلوگیری از این اتفاق استفاده می کنند. در تصویر پایین، استفاده از چسب سیلیکون نشان داده شده است:
کهنه شدن و طول عمر
خازن ها نیز مانند همه قطعات الکترونیکی، طول عمر محدودی دارند و گاها ممکن است به دلیل کهنه شدن از کار بیفتند. مواد استفاده شده در داخل خازن با گذشت زمان می توانند تخریب شوند، که می تواند باعث کاهش ظرفیت خازن یا افزایش جریان نشتی آن شود. این اتفاق می تواند منجر به کاهش طول عمر و خرابی خازن و در نتیجه خرابی دستگاه شود.
عیوب در مرحله ساخت
خازن ها هم ممکن است که به دلیل ایرادات موجود در مرحله ساخت از کار بیفتند. به طور مثال مواردی مثل کنترل کیفیت ضعیف، ذخیره سازی نامناسب یا استفاده از مواد نامرغوب در ساخت خازن می‌تواند از جمله دلایل این اتفاق باشد. ایرادات موجود در مرحله ی تولید خازن یک مشکل جدی بوده و می تواند موجب ایجاد مشکلات زیاد، از کاهش ظرفیت خازن گرفته تا اتصال کوتاه یا حتی انفجار آن شود.
اتصال اشتباه پلاریته خازن
در برخی خازن ها همانند خازن الکترولیتی و خازن تانتالیوم، رعایت پلاریته مثبت و منفی بسیار مهم بوده و در صورت اتصال اشتباه، هنگام کارکرد مدار خازن دچار بادکردگی، حریق و یا انفجار خواهد شد.
علائم اصلی خرابی خازن منبع تغذیه
در این بخش علائم مهمی که می‌تواند نشان دهنده خرابی خازن در یک دستگاه یا سیستم باشد مورد بررسی قرار گرفته است
مشاهده خرابی فیزیکی خازن
یکی از ساده ترین راه ها برای تشخیص خرابی خازن، بررسی چشمی آن است. در این مورد، خازن خراب شده ممکن است دچار اتفاقات زیر شده باشد:
الف) وجود ترک و شکستگی (به خصوص در خازن های SMD و مولتی لایر)
ب) وجود بادکردگی در خازن (حتی ممکن است خازن خراب شده به صورت خیلی جزئی باد کند)
ج) تغییر رنگ و یا وجود سوختگی در خازن و یا روی PCB در زیر خازن
ایجاد نویز صوتی در ترانس
گاها مشاهده می شود که ترانس دستگاه به خصوص ترانس سوئیچینگ صدایی مانند صدای وز وز ایجاد می کند. در این موارد معمولا باید خازن های متصل به آی سی سوئیچینگ را پیدا کرده و بررسی کنیم و در صورت تشخیص خرابی تعویض کنیم.
وجود بوی سوختگی در مدار
وجود بوی سوختگی در دستگاه ها و مدارات معمولا می‌تواند به دلیل افزایش حرارت بیش از حد خازن و خرابی آن ایجاد شود. در این مواقع بهتر است ابتدا خازن‌های مدار مورد بررسی قرار گیرند.
کاهش قدرت موتور
در برخی لوازم خانگی مثل کولر گازی، لباسشویی، هود و سایر لوازم خانگی که در آنها از موتور القایی تکفاز با خازن راه انداز استفاده شده است، کاهش محسوس قدرت موتور می‌تواند به علت خرابی خازن راه انداز باشد. در این موارد کافی است خازن راه انداز با یک خازن مشابه جایگزین شود.
عدم پایداری در عملکرد دستگاه
گاها متوجه میشویم که با اتصال آداپتور دستگاه و یا اتصال دستگاه به برق، دستگاه روشن می شود ولی عملکرد مورد نظر به خوبی انجام نمی شود. به طور مثال در مودم ها، با اتصال آداپتور به برق مودم روشن شده و ال ای دی های آن نیز روشن می‌شوند اما ارتباط ADSL پایدار نمی شود. در صورت وقوع این چنین اتفاق هایی، ابتدا ولتاژ آداپتور ورودی را بررسی می کنیم و در صورت سالم بودن آن، دستگاه را باز کرده و به دنبال خازن معیوب می گردیم